مجلس شورای اسلامی قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» یا همان قانون پتروپالایشگاه‌ها را با هدف خنثی‌سازی تحریم نفت خام در سال 1398 تصویب کرد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران به نقل از روزنامه ايران،با ابلاغ آیین‌نامه اجرایی جدید این قانون انتظار می‌رفت که ساخت پتروپالایشگاه‌های کشور روی ریل توسعه قرار بگیرد، اما با وجود صدور 2 میلیون بشکه در روز مجوز احداث پتروپالایشگاه برای بخش خصوصی همچنان این روند به کندی طی می شود. حالا برای تسریع توسعه پتروپالایشگاه‌ها دولت مجوز ساخت اولین به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی به نقل از روزنامه «ایران»، پتروپالایشگاه کشور با استفاده از تکنولوژی‌های جدید را صادر و ابلاغ کرده است تا فرایند ساخت پتروپالایشگاه‌ها در کشور سرعت بگیرد. از این‌رو پتروپالایشگاه 300 هزار بشکه‌ای شهید سلیمانی با سرمایه‌گذاری 11.5 میلیارد دلاری نخستین پتروپالایشگاهی خواهد بود که در ایران بر مبنای تکنولوژی روز پتروپالایشگاهی ساخته خواهد شد.
ساخت این پتروپالایشگاه علاوه بر تولید بنزین، نفت گاز، سوخت جت و نفت کوره، تولیداتی در قالب محصولات پتروشیمی از جمله پروپیلن، اتیلن و پارازایلن نیز خواهد داشت. این پروژه 5 ساله است و زمانی که اقداماتی نظیر عملیات طراحی و مهندسی و مطالعات زیست محیطی و پدافند غیرعامل آن به سرانجام برسد، وارد بحث اجرایی خواهد شد. به این ترتیب، برآورد می‌شود که فاز اول آن در نیمه دوم 1405 و فاز دوم آن در نیمه دوم 1406 به بهره‌برداری برسد.
درخصوص خوراك اين پتروپالایشگاه اخیراً مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفته بود که احداث این پتروپالایشگاه برپایه خوراک «نفت خام سنگین» تعریف شده است، اما این تنها طرح پالایشی بر مبنای نفت خام نیست، به طوری که 180 هزار بشکه نفت خام دیگر نیز در پالایشگاه خوزستان قرار است فرآوری شود. عملیات طراحی و اجرای این پالایشگاه نیز در سال 1401 آغاز می‌شود و به این ترتیب دولت سیزدهم پس از سال‌ها کندی در توسعه پالایشگاهی کشور، برای پالایش حدود 500 هزار بشکه نفت عملیات طراحی و اجرای پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها را کلید زده است که این موضوع از چند نظر حائز اهمیت است.
ضرورت توسعه صنعت پالایشی کشور
وزیر نفت سابق با این تصور که ساخت پالایشگاه کشور را به «کثافت و آلودگی» می‌کشید، بارها مخالفت خود را با ساخت پالایشگاه عنوان کرد، اما آیا ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه در کشوری که تولیدکننده نفت و گاز است و در معرض تحریم‌های نفتی قرار دارد، اقدامی نادرست است؟
کارشناسان بر این باورند که توسعه ظرفیت پالایشی بویژه با احداث پتروپالایشگاه‌ها از چند جهت برای کشور مهم تلقی می‌شود. نخست آنکه نفت را تبدیل به فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی می‌کند و صادرات این محصولات حتی در شرایط تحریم آسان‌تر از نفت است. دوم، از نظر تولید فرآورده‌های نفتی بویژه بنزین و نفت گاز، یک حاشیه امن برای تولید و مصرف ایجاد می‌کند و فرصت صادراتی را نیز در اختیار کشور قرار می‌دهد. سوم، ایجاد ارزش افزوده و کاهش خام فروشی در این فرایند مهم است. چهارم، فرصت جذب نقدینگی در اقتصاد مولد و اشتغالزایی و تقویت بنیه اقتصادی کشور است.
در این خصوص حسن مرادی کارشناس انرژی به «ایران» می‌گوید: «ایران سال هاست که به‌صورت سنتی صاحب پالایشگاه‌های بزرگ و قدیمی است. این پالایشگاه‌ها با فناوری‌های قدیمی به پالایش نفت و تولید فرآورده می‌پردازند، البته طرح بازسازی پالایشگاهی در پالایشگاه‌هایی نظیر پالایشگاه اراک انجام شده است و واحدهایی نیز به شکل هم‌افزایی واحدهای پــــــــالایشــــــــگاهی و پتروشــــــــــیمی (پتروپالایشی) در حال فعالیت هستند، اما به چند جهت نیاز به توسعه این بخش است.»
او ادامه می‌دهد: «بعد از فشارهای تحریمی دولت و مجلس شورای اسلامی متوجه شدند که به جای نفت خام که در چنبره تحریم محاصره شده است، می‌توان محصولات فرآوری شده را صادر کرد. به همین خاطر نیز قانون پتروپالایشگاه‌ها با هدف خنثی‌سازی تحریم نفت خام در سال 1398 تصویب شد. از این‌رو اولین منطق ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه خنثی‌سازی تحریم است چراکه صادرات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی از سهولت و سرعت بیشتری برخوردار است.»
مرادی با اشاره به ایجاد ارزش افزوده با فرآورش نفت، توضیح می‌دهد: «موضوع دوم بحث رهایی از خام فروشی، ایحاد ارزش افزوده و ارزآوری بیشتر برای کشور است. پالایشگاه و پتروپالایشگاه این توان را در اختیار کشور قرار می‌دهد.»
او با اشاره به سرمایه‌گذاری با منطق صرفه اقتصادی بویژه در پتروپالایشگاه‌ها عامل سوم را چنین توصیف می‌کند: «پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها با ارزآوری برای اقتصاد، ایجاد اشتغال و فعال کردن ظرفیت‌های اقتصادی و تولیدی به پویایی اقتصاد کشور نیز کمک خواهند کرد. از این‌رو توسعه آن توجیه پذیر است.»
در این رابطه، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید: «در شرایط کنونی، تقویت و توسعه پتروشیمی‌ها و ایجاد پتروپالایشگاه‌ها ضرورتی غیرقابل انکار است.»
سیدموسی موسوی با اشاره بر ضرورت عبور از خام‌فروشی و افزایش تولید محصولات پتروشیمی، بیان می‌کند: «با توجه به شرایط موجود باید به سمت تولید محصولات پتروشیمی و ساخت پتروپالایشگاه حرکت کنیم که خوشبختانه این موضوع مورد توجه وزیر نفت دولت سیزدهم قرار دارد.»
او ادامــــــه می‌دهــــــد: «بایــــــد افزون بر دادن تنفس خوراک به پتروپالایشگاه‌ها، تسهیلات لازم را نیز در اختیار آنها قرار داد تا بتوان در عمل، جلوی خام‌فروشی را گرفت و به ارزش افزوده بیشتر دست یافت.»
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه باید صنایع پایین‌دستی پالایشگاه‌ها گسترش یابند، تصریح می‌کند: «ایجاد صنایع پایین‌دستی به معنای ساخت تولید محصولات مختلف، ارزآوری، ایجاد اشتغال و... است.»
کارشناسان بر این باورند که وزارت نفت دولت سیزدهم برای رفع موانع 8 طرح پتروپالایشی برگزیده نیز باید هرچه سریعتر اقدام و این طرح‌ها را از معطلی دریافت مجوز قانونی «تنفس خوراک» رها کند، تا به هدف تعریف شده خود برسد.
در این رابطه، وزیر نفت در ابتدای دولت گفته بود که ظرفیت پالایشی کشور در چهار سال آینده 1.5 برابر می‌شود، یعنی ظرفیت کنونی پالایش با احتساب نفت خام و میعانات گازی، 2.2 میلیون بشکه در روز است و طبق وعده وزیر نفت این رقم به بیش از روزانه 3.5 میلیون بشکه خواهد رسید. پتروپالایشگاه‌ها در تحقق این هدف سهم ویژه‌ای خواهند داشت و تاکنون برای 2 میلیون و 500 هزار بشکه آن برنامه‌ریزی شده است.
اختصاص 18 میلیارد دلار به طرح‌های جدید صنعت پالایش در دولت سیزدهم
در این رابطه مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران از اختصاص 18 میلیارد دلار به توسعه صنعت پالایش و طرح‌های جدید پالایشی، پتروپالایشی و خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی صنعت پالایش در دولت سیزدهم خبر می‌دهد.
به گزارش «ایران»، فرهاد احمدی می‌گوید: «در سال‌های پیش رو چند طرح جدید پالایشی در صنعت نفت در دستور کار قرار گرفته است که در مجموع حدود 16.5 میلیارد یورو (معادل 18 میلیارد دلار) به این طرح‌های جدید اختصاص خواهد یافت.»
او طرح احداث پتروپالایشگاه جدید 300 هزار بشکه‌ای شهید قاسم سلیمانی با 11.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، طرح احداث پالایشگاه خوزستان با برآورد اولیه 4.5 میلیارد دلار و گام دوم طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان با یک میلیارد و 700 میلیون یورو را از جمله مهم‌ترین این طرح‌ها برمی‌شمارد و توضیح می‌دهد: «در تأمین منابع مالی پروژه پالایشگاه شهید سلیمانی از روش‌های مختلفی از جمله فاینانس، منابع بانکی و سرمایه‌های مردمی بهره خواهیم گرفت.»
مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران تأکید می‌کند: «در این پروژه از حداکثر توان سازندگان داخلی استفاده خواهیم کرد، همچنین این پروژه نقش مهمی در توسعه صنایع داخلی و اشتغالزایی در صنعت پالایش و نفت کشور ایفا خواهد کرد.»
به گفته احمدی، عملیات طراحی و اجرای طرح احداث پالایشگاه جدید خوزستان سال 1401 آغاز می‌شود.
او همچنین از بهره‌برداری از واحد تقطیر طرح توسعه پالایشگاه آبادان با ظرفیت 210 هزار بشکه در نیمه نخست سال آینده خبر می‌دهد و می‌گوید: «مرحله نخست این طرح به‌منظور ارتقای کیفیت محصولات تولیدی و نوسازی این پالایشگاه با 86 درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجراست و پیش‌بینی می‌کنیم کل این پروژه تا پایان سال 1401 به بهره‌برداری برسد.»
بازگشت طرح توسعه برون مرزی پالایشگاه‌ها، روی میز وزارت نفت
مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران می‌گوید: 5 طرح پالایشی برون مرزی در دولت قبل متوقف شده بود و وزارت نفت اکنون دوباره در حال بررسی و احیای این طرح هاست.
او به «ایران» توضیح می‌دهد: «توسعه برون مرزی پالایشگاه‌ها اهمیت ویژه ای برای دولت سیزدهم دارد.
در گذشته طرح‌هایی برای مشارکت در ظرفیت پالایشی کشورهای دیگر طراحی شده بود که در دولت یازدهم و دوازدهم متوقف شد. اکنون فرایند احیای این پروژه‌ها کلید خورده است.»
به گفته احمدی، این طرح برای مشارکت در پالایشگاه‌های مناطقی مانند مالزی و استرالیا بود و مذاکرات آن نیز تا اندازه‌ای جلو رفته بود که دولت قبل آن را متوقف کرد، اما اکنون در حال پیگیری است و به محض احیای مجدد طرح‌ها برنامه مربوط به آن به تفصیل بیان خواهد شد.
مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران می‌گوید: «در ماه‌های اخیر ارتباطات مجدد با شرکت‌ها و سازندگان خارجی از جمله سازندگان اروپایی، هند، ژاپن، کره جنوبی و چین برقرار شده است و این همکاری‌ها به تصریح برنامه‌های توسعه‌ای پالایشی کشور کمک خواهد کرد.»
از این‌رو، با مجموع این تحولات در زمینه توسعه پالایشی کشور، بزودی باید منتظر یک جهش در ظرفیت این بخش باشیم که هم تحریم‌ها را کم اثر و هم ارزش افزوده بیشتری را نصیب کشور می‌کند.
چاپ 
ارسال به دوست
